HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNÜN DİJİTAL
DÖNÜŞÜMÜNÜN VERİMLİLİK YÖNÜNDEN
ANALİZİ VE DİJİTAL DÖNÜŞÜM MERKEZLERİNİN
BU HEDEFE KATKILARI
Emine AÇILAN / Ar-Ge Şubesi Müdürü
Hülya GÜNER / Ar-Ge Şubesi Şefi
Gülçin Akturan GÜNER/ Ar-Ge Şubesi Uzmanı
Bilge Lütfiye DOĞAN / Projeler Şubesi Proje Sorumlusu
(İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçılar Birliği-İHKİB)
Giriş
Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak dijitalleşme
ve otomasyona dayalı süreçler tüm sektörleri farklı
düzeylerde etkilemektedir. Öte yandan, birçok ülke
sanayi politikalarını ve stratejik hedeflerini belirlerken
temel politika belgelerinde dijitalleşme ve dijital
dönüşümü ana perspektif alanlarından biri olarak
tanımlamakta ve bu sayede sanayide rekabet ve
verimlilik artışını sağlamayı hedeflemektedir.
Türkiye’de 2019-2023 On Birinci Kalkınma Planı’nda
ve 2019 yılı Ağustos ayında açıklanan “İhracat
Ana Planı”nda da inovasyon ve verimliliğe dayalı
bir ekonomi oluşturma amacı doğrultusunda geliştirilen
hedef ve politikalar arasında dijitalleşme
de bulunmaktadır. Avrupa Birliği (AB) başta olmak
üzere dünya ticaretinde önemli rolü olan birçok ülke
ve bölge önceliği dijital dönüşüme vermiş bulunmaktadır.
Özellikle AB’nin açıkladığı Avrupa Yeşil Mutabakatı
ve Avrupa için Yeni Sanayi Stratejisi” belgelerinde
tüm AB sanayisinin ve ticaretinin sürdürülebilirlik ve
dijitalleşme ekseninde topyekûn bir değişim ve dönüşüm
sürecine girmesi öngörülmüştür.
Üretim hattını sürdürülebilirlik ve dijitalleşme
temelinde AB standartlarına ve kriterlerine uygun
bir şekilde tamamlayacak olan Türk hazır giyim ve
konfeksiyon sektörü, AB hazır giyim ve konfeksiyon
sanayi ekosisteminin de vazgeçilmez bir parçası olacak
ve küresel rakiplerine göre rekabet avantajlarını bir üst
seviyeye çıkaracaktır.
Bu çerçevede, Türk hazır giyim ve konfeksiyon
sektörü için dijital dönüşüm ihtiyacının
belirlenmesi ile sektörde dijitalleşme yoluyla
sağlanacak verimlilik artışına dijital dönüşüm
merkezinin katkısı incelenecektir.
Türk Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektöründe
Dijitalleşme ve Dijital Dönüşüm İhtiyacı
Genel sanayi politikalarına yansıyan dijital dönüşüm
önceliği, ülkemiz hazır giyim ve konfeksiyon sektörünün
de temel önceliklerinden biri olmuştur. İHKİB tarafından
hazırlatılan Hazırgiyim ve Konfeksiyon Sektörü Vizyon
Belgesi’nde (İHKİB, 2017) yer aldığı üzere, hazır giyimde
tedarik zincirinin gelişim eğilimine bakıldığında, 1970-
1980’ler; fabrikadan tedarike odaklanma, sipariş için
idari işlemler, operasyonel lojistik, tedarik zincirinin
yokluğu, 1990’lar stratejik alım olarak tanımlanabilen
kategori bazlı alım ve tedarikçi ilişkileri için firma
bünyesinde bir birimin oluşturulması ve tedarik
planlama sistemlerinin ortaya çıkması, 2000’li yıllarda
e-alım ve ihracatta dijital süreçlerin geliştirilmesi ihtiyacı
sürekli artarken, 2020’li yıllarla birlikte dijitalleşmenin
sürdürülebilirlik ekseninde hayata geçirilmesi elzem
hale gelmiştir.
Bu doğrultuda son dönemlerde alıcılar nezdinde
hazır giyim ve konfeksiyon sektörü için öne çıkan
kavramlardan biri de izlenebilirliktir. İzlenebilirlik; en
basit tanımıyla bir ürün veya hizmetin üretim, işleme
ve dağıtım süreçleri boyunca geriye doğru takip
edilebilmesini tanımlamaktadır. Bununla birlikte
izlenebilirliğin yanı sıra dijitalleşme, elde edilen verilerin
daha verimli bir üretim sisteminin kurulması ya da
yeniden düzenlenmesinde kullanılması verimlilik
artışını da sağlamaktadır.
İHKİB Hazır Giyim Sektörü Vizyon Belgesi’nde Türkiye
hazır giyim sektörünün hedeflerine ulaşabilmesi
için dijitalleşme, markalaşma, verimli üretici, katma
değerli ve tasarım yönü yüksek ürün üretimi gibi farklı
alanlarda stratejik hamleler belirlenmiştir. Stratejik
hedeflerde dijitalleşmenin öne çıkması da bu önceliği
doğrulamakta olup söz konusu önceliğe ilişkin yapılması
hedeflenen faaliyetler şunlardır:
Hazır giyim dijital dönüşüm merkezinin kurulması.
Dijital model fabrika kurulmasına yönelik
çalışmaların yapılması.
İstanbul’da dijital model fabrika kurulması.
Firmalara yönelik deneyimsel eğitimlerin verilmesi
ve öğren-dönüş programlarının uygulanması.
Bu kapsamda, sektörün dijitalleşme konusundaki
algısının ve farkındalığının güçlendirilmesi ve dijital
yöntemlerin yaygınlaştırılmasına yönelik girişimlerin
gerçekleştirilmesi oldukça önemli olduğu ve
uygulanabilir projelerle sektörün dijital çözümlerle
buluşturulmasının gerekliliği görülmektedir.
Türk Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektöründe
Dijital Dönüşüm ve Verimlilik İlişkisi
Dijital dönüşümün hızla güçlendiği bu dönemde,
hazır giyim ve konfeksiyon sektörü bu değişimde öncü
endüstrilerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Dijital
dönüşüm uygulamaları kapsamında firmalara entegre
edilen sistemler; verimlilik, atık yönetimi, üretim
hızı ve kapasitesi gibi birçok konuda optimizasyon
sağlamaktadır.
Sanayide dijitalleşmenin daha çok verimlilik odaklı
uygulama alanı bulduğu düşünüldüğünde sektörün
konuyu verimlilik açısından ele alması, teknolojileri bu
yaklaşım ile değerlendirmesi rekabetçiliğini sürdürmek
açısından önemlidir.
Çoklu kanallardan elde edilen büyük verinin önem
kazanmasıyla, diğer sektörlerde olduğu gibi hazır giyim
ve konfeksiyon sektöründe de üretim aşamasından
müşteriyle iletişime ve etkileşime geçilene kadarki her
deneyim noktasında hizmetleri geliştirmeye yönelik
veri toplama sistemlerinin kurulması ve gelen verilerin
üretim, pazarlama, ürün geliştirme, müşteri ilişkileri
ve satış artırmaya yönelik anlamlandırılması daha
verimli üretim süreçleri ve satış stratejileri yaratılmasını
sağlamaktadır. Dijitalleşmenin getirisi olan modüler
üretim hatlarına sahip akıllı fabrikalar ve eklemeli
üretim teknikleri üreticilerin kitlesel özelleştirmeyi daha
hızlı, daha verimli ve daha az maliyetle yapabilmesini
sağlamaktadır (İstanbul Sanayi Odası, 2018).
Dijital Dönüşüm Uygulamaları ve Dijital
Dönüşüm Merkezleri
Avrupa Birliği’nde sürdürülebilir ve kapsayıcı
bir büyümeyi oluşturmak için dijital tek pazarın
geliştirilmesinin büyük önem taşıdığı belirtilmektedir.
Avrupa’da dijitalleşmenin amacına ulaşmasında;
dijital tek pazarın sağlanması, birlikte çalışabilirlik ve
standartların geliştirilmesi, online güven ve güvenliğin
güçlendirilmesi, herkes için hızlı ve ultra hızlı internet
erişiminin teşviki, araştırma ve yenilik yatırımı, dijital
okuryazarlık ve iletişim teknolojilerinden etkin fayda
sağlanması şeklinde bir süreç belirlenmiştir.
AB’nin ardından ABD tarafından da 2012 yılında
Dijital Hükümet Yol Haritası yayımlanarak, bu
kapsamda yapılacak çalışmaların “açık veri, içerik ve
API (Application Programming Interface-Uygulama
Programlama Arayüzü) kullanımını sağlayan bir bilgi
merkezi oluşturmak”, “dijital hizmetleri geliştirecek
ortak bir platform kurmak”, “müşteri merkezli araçlar
ve teknolojinin kullanılmasını sağlamak” ile “yeni
teknolojilerin kullanılmasında güvenlik ve gizliliğin
temel alınmasından oluşan dört başlık altında
yürütülmesi öngörülmüştür (Dijital Devlet, 2012).
Diğer taraftan, Almanya Aachen’da çeşitli teknolojik
partnerler ve start-up’ların desteğinde kurulmuş olan
Aachen Dijital Deneyim Merkezi (Dijital Capability
Center, Aachen), Avrupa’da dijital olgunluğa erişme
yolculuğunda atılan önemli adımlardan biridir
(McKinsey&Company, 2021). Bu merkezin dijital
üretim ve tedarik zinciri alanında AB’nin önde
gelen deneyim ve öğrenme merkezi olduğundan
hareketle, hazır giyim ve konfeksiyon sektörünün
tedarik zincirinin dijitalleştirilmesine yönelik yapılan
çalışmalarda kurumsal networklerin kurulması,
kurumsal/kişisel altyapının geliştirilmesi ve kurumsal
deneyim değişiminin sağlanması hususunda Türkiye
için yol gösterici olup örnek teşkil etmektedir.
Türkiye’de Dijital Dönüşüm Merkezleri ve
İHKİB Dijital Dönüşüm Merkezi
Günümüzde küreselleşme ve teknolojinin gelişimine
bağlı olarak her alanda köklü değişimler yaşanmaktadır.
Hazır giyim ve konfeksiyon sektörü de dijital anlamada
yenilikleri takip edip, küresel anlamdaki rekabetçi
konumunu korumak istemektedir. Bu noktada, dijital
dönüşüm merkezlerinin küresel anlamda yayınları,
raporları, danışmanlık hizmetleri ve sunmuş olduğu
fiziksel imkânlar ile hizmet verirken firmalara ve
dolayısıyla sektöre katkısı oldukça önemlidir.
Dijital dönüşüm alanında Türkiye’deki ilk merkezlerden
olan, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Dijital Dönüşüm
Ofisi, Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu
(TÜRKONFED) tarafından geliştirilen “Dijital Dönüşüm
Merkezi Projesi” kapsamında kurulmuştur. Ofis ile İSO
bünyesinde yer alan firmalara yönelik dijital olgunluk
analizleri ve analiz sonrası dijital dönüşüm alanında
danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunulmaktadır.
Avrupa Birliği ve Türkiye Mali İş Birliği Katılım Öncesi
Yardım Aracı çerçevesinde finanse edilen ve Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen, Rekabetçi
Sektörler Programı altında yer alan ve İstanbul
Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin
(İHKİB) yararlanıcısı olduğu “Tasarımdan Üretime;
Hazır Giyim Sektörünün Dijital Dönüşümü”
Projesi’nin çıktısı olarak Dijital Dönüşüm Merkezi
(DDM) kurulmuştur. Dijital Dönüşüm Merkezi’nin,
İstanbul Moda Akademisi ile birlikte sektöre eğitim
ve danışmanlık hizmetleri sunması hedeflenmektedir.
Sektörün katma değerinin artırılması, aynı zamanda
dijital dönüşüm ile ilgili iyi uygulama örneklerinin diğer
sektörler bazında da incelenerek, sürekli olarak gelişen
ve değişen bu ekosistemlerin sektörel olarak takip
edilmesi ve bu teknolojilerin KOBİ’lere uyarlanmasında
rehberlik edilmesi amaçlanmaktadır. Dijital Dönüşüm
Merkezi’nin 2022 yılı içerisinde resmi açılışının
gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
Sonuç
Çalışma genelinde de bahsedildiği üzere, küreselleşme
ve teknolojinin gelişimine bağlı olarak her alanda olduğu
gibi hazır giyim alanında da yaşanan değişimlere uyum
sağlayabilmek gerekmektedir. Firmaların küresel pazarda
rekabet edebilmesi ve diğer firmalardan farklılaşabilmek
için teknolojinin sunmuş olduğu imkânları en iyi
şekilde kullanabilmeleri beklenmektedir. Bu noktada
hazır giyim sektörünün dijital dönüşüm yolculuğunda
dijital dönüşüm merkezlerinin sektöre katkıları oldukça
değerlidir. Zaman içerisinde sektör genelinde firmaların
dijital dönüşüm alanında kurumsal kapasitelerinin
iyileştirilmesi, dijital tek pazar çalışmalarının firmalar
bünyesinde takibi, dijitalleşme alanında ulusal politika
ve strateji geliştirme çalışmaları ile hazır giyim sektörüne
katma değer sağlanması hedeflenmektedir.
Kaynakça
- İHKİB, (2017), Hazırgiyim Sektörü Vizyon Belgesi, Kısa-
Orta-Uzun Dönem, İstanbul.
- McKinsey & Company (2021), https://www.mckinsey.
com/industries/retail/our-insights/state-of-fashion ,Erişim
Tarihi: 14/07/2021.
- İstanbul Sanayi Odası, (2018), İstanbul Bölgesi Sanayide
Dijital Dönüşüm Analizi Raporu, https://www.istka.org.tr/
media/132476/%C4%B0stanbul-sanayi-odas%C4%B1-
%C4%B0stanbul-b%C3%B6lgesi-sanayide-dijitald%
C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm-analiziraporu-
tekstil-sekt%C3%B6r%C3%BC.pdf , Erişim Tarihi:
14/07/2021.
- Dijital Devlet (2012). Digital Government: Building a 21st
Century Platform to Better Serve the American People,
https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/
omb/egov/digital-government/digital-government.html,
Erişim Tarihi: 14/07/2021.